غار بورنیک واقع در روستای هرانده اطراف تهران

روستای هرانده با طبیعت بکر، کوچه‌ باغ‌های دیدنی و نهرها و رودخانه‌های پر از آبی که دارد، از جاهای دیدنی فیروزکوه به شمار می‌آید و در فاصله مناسبی از تهران قرار گرفته است. با کمی کوهپیمایی از این روستا نیز می‌توان به غار باستانی و شگفت‌انگیز بورنیک رسید. بورنیک، نام غاری سنگی و آهکی است که در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا و ۱۰۰ متر بالاتر از دشت بورنیک قرار دارد. اندازه‌گیری‌هایی که تاکنون انجام شده‌اند، طول غار را ۳,۴۷۰ متر نشان می‌دهند و از همین رو، این غار عنوان طولانی‌ترین غار استان تهران و چهارمین غار طولانی ایران را به خود اختصاص داده است.

کلمه‌ بورنیک به معنی مکان امن و جان‌پناه است. جالب اینکه دهانه غار از دیدها پنهان است و در نزدیکی رودخانه قرار دارد. این غار در دوران پیش از تاریخ به‌عنوان محلی برای زندگی استفاده می‌شد و پس از آن پناهگاهی در مواقع خطر بود. وارد غار که می‌شوید، اگر کمی سکوت کنید، صدای چکیدن قطره‌های آب را می‌شنوید که آدمی را به عمق طبیعت و خویشتن پیوند می‌زند.
مردم بومی منطقه این غار را با نام پور نیک نیز می‌شناسند. پور در لهجه محلی به‌معنای گودال به کار می‌رود و ترکیب آن با نیک می‌تواند تعبیری از گودال یا چاله خوب یا دخمه بزرگ باشد. احتمال می‌رود که مردم در گذشته عنوان دخمه یا گودال را به‌دلیل عمق و ژرفای غار به آن نسبت داده باشند.

برای ورود به غار با دهانه‌ای تقریبا مثلثی شکل به ابعاد ۱۵ در ۱۰ متر مواجه می‌شوید که ۶ متر ارتفاع دارد. سپس باید ۱۴۸ پله را پایین بروید و در غاری قدم بگذارید که همیشه داخل آن سرد است و هرچه بیشتر در آن پیش می‌روید، نور و گرما کمتر و کمتر می‌شود. با آغاز سفر به درون این غار از دیدن شگفتی‌های طبیعی آن غرق در لذت می‌شوید و در کنار این زیبایی‌ها به محوطه‌هایی برخورد می‌کنید که زمانی سکونتگاه‌های امنی برای انسان‌های غارنشین بوده‌اند و امروزه اسرار زیادی را در قلب خود حفظ کرده‌اند. این غار به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، یکی از مقاصد ژئوتوریسم به حساب می‌آید. ارزش‌های تاریخی و باستان‌شناسی غار در کنار ارزش‌های زمین‌شناسی و تفریحی باعث شده‌اند تا در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۱ هجری شمسی با شماره ثبت ۶۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار بگیرد.
تخته‌سنگ‌ها: تخته سنگ‌های بزرگی در غار بونیک وجود دارد که با لایه‌ای از خاک رس پوشیده شده و تصویر خاصی ایجاد کرده‌اند. تخته‌سنگ‌های بزرگی در کف تالارهای اول و سوم غار قرار دارند که روی بعضی از آن‌ها با لایه‌های خاک رس مرطوب پوشیده شده است.
استالاکتیت‌‌ها: رسوب‌های استوانه‌ای یا مخروطی شکل به‌شکل قندیل بر سقف یا دیواره‌های غارهای آهكی شکل گرفته‌اند و بسته به نوع موادشان، رنگ خاص خود را دارند. در بورنیک چکنده‌ها به رنگ نخودی دیده می‌شوند.
استالاگمیت‌ها: استالاگمیت‌ها در اثر چكیدن قطرهای حاوی مواد معدنی و رسوب كلسیم كربنات ایجاد می‌شوند. چکیده‌ها در غار بورنیک به رنگ‌های گل‌کلمی، نخودی، سفید و صورتی و میخی شکل هستند و با ظاهر خاصشان عامل تمایز بورنیک با سایر غارها شده‌اند.
روستای هرانده همیشه زیبا است؛ اما طبیعت بکر آن در بهار و پاییز جلوه دیگری دارد. به‌طور کلی بهترین زمان بازدید از بورنیک اوایل بهار تا اواسط پاییز است. توجه داشته باشید، در صورت نداشتن تجربه در غارنوردی در زمستان به غار وارد نشوید و در پیشروی به داخل غار محتاطانه عمل کنید. سفر در تابستان و تماشای ایل الیکایی و اصانلو هم روایت دیگری از بازدید از غار را پیش رویتان قرار می‌دهد.